ပန္းလုသစ္ဆင္းေတာ္သလင္း
ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ား၏ တစ္ဆယ့္ႏွစ္လရာသီလမ်ားတြင္ ေတာ္သလင္းလသည္
ဆ႒မေျမာက္လျဖစ္
သည္။ ရာသီပဲြေတာ္မွာ ေလွသဘင္ပဲြျဖစ္ၿပီး ကၽြန္မတို႔ျမန္မာလူမ်ဳိးအမ်ားစု
ႏွစ္ၿခိဳက္သေဘာက်ၾကသည္။
ဤလမွာ ရက္စံုသတ္လျဖစ္၍ ရက္ ၃၀ရွိသည္။ ဤရာသီကား (ေတာ္ေကာင္းကင္+သလင္း=သာလင္း- သာယာထြန္းလင္း)အမည္ႏွင့္ လိုက္ဖက္ညီေအာင္ ေကာင္းကင္တြင္ မိုးသားမိုးတိမ္ကင္းစင္၍ သာယာလွပ ၾကည္လင္ေနသည္။ ၀ါဆို၊ ၀ါေခါင္လမ်ားက ပုန္းလွ်ိဳေနေသာ ေနမင္းႀကီးသည္ တစ္ဖန္ျပန္၍ မင္းမူေခ်ၿပီ၊ ေနမင္းမွာ ေကာင္းကင္၌ မိုးသားတိမ္လိပ္
အကာအကြယ္ကင္းမဲ့ေနသျဖင့္
“ေတာ္သလင္းေန
ပုစြန္ေသ”ဆိုၿပီး ငါး၊ ပုစြန္ေလးမ်ား ေသလာက္ေအာင္ပူျပင္းသည္ဟု ဆိုခဲ့သည္။
ထုိလတြင္ ေရျပင္ကိုၾကည့္မည္ဆိုလွ်င္ “ေတာ္သလင္း ျမစ္ျပင္တြင္ သင္ျဖဴးခင္း” ဆုိသည့္အတိုင္း ျမစ္ေရျပင္တြင္ လိႈင္းေလကင္းစင္သျဖင့္ သင္ျဖဴးျဖန္႔ခင္းသကဲ့သို႔ ၿငိမ္သက္လ်က္ရွိေနေပသည္။ သို႔ေသာ္ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ မိုးမ်ားတက္ရာ “ေတာ္သလင္းမိုး ကန္သင္းက်ဳိး”ဟူ၍ လယ္ကန္သင္းမ်ားက်ဳိး ေပါက္ေအာင္ သဲသဲမဲမဲ ရြာတတ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ယခုကာလတြင္ မုန္တိုင္းႏွင့္ေရာေနသည္။ လယ္ကန္သင္းမ်ားက်ဳိးေအာင္ ရြာခ်ေသာမိုးေၾကာင့္ “ေတာ္သလင္းတိမ္ညိဳ၊ စားဖိုသည္ဆင္းရဲ၊ မိုးမစဲ”ဟု ဆိုျပန္သည္။ ထိုလတြင္ မွတ္မွတ္သားသား မိုးတစ္မိုးက်န္ေသးသည္။ ထိုမိုးမွာ “ကန္ဆင္းမိုး” ျဖစ္သည္။
တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္မင္းသည္ သိန္(သိမ္)ရာသီမွ ကန္ရာသီသို႔ ေျပာင္း၀င္သက္ဆင္းခဲ့ၿပီးျဖစ္ရကား ထိုသုိ႔ ေျပာင္းသည္ကိုအစဲြျပဳကာ ကန္ဆင္းမိုးဟုေၾကာင္း ျပကၡဒိန္ပညာရွင္တို႔က ဆိုၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပင္ တံဆိပ္၀န္မင္းက အဘိ႐ူပကပ်ဳိ႕တြင္ “ေထာင္ျခည္ထိန္၀င္း၊ သိန္ကယြင္း၍ လွ်ံ၀င္းၿဖိဳးၿဖိဳး ကန္ဆင္းမိုး ဟု ႀကိဳးကေစြသြန္ ေမဃ၀န္သို႔” ဟူ၍ ဖဲြ႕ဆိုခဲ့သည္။ ကန္ဆင္းမိုးရြာမည့္ရက္ကို ႏွမ္းႀကီးၾကဲရန္အတြက္ လယ္သမားမ်ား မွတ္သားၾကသည္။ ေတာ္သလင္းလကို နကၡတ္ေဗဒင္အေခၚအားျဖင့္ ကန္ရာသီဟုေခၚဆို ၾကသည္မွာ “ကညာရာသီ”ဟုသည့္ ေ၀ါဟာရ “ကႏ်ရာသသွ်ီ”ဟူသည့္ သကၠတေ၀ါဟာရတုိ႔မွ ဆင္းသက္ လာျခင္းျဖစ္သည္။ ကညာ၊ အႏ်တုိ႔မွာ မိန္းမငယ္ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ရာသီ၊ ရာသွ်ီတုိ႔မွာ အစုအပံုဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။
ေတာ္သလင္းလတြင္ ေတာက္ပေသာၾကယ္အစုမွာ လက္တစ္ဖက္တြင္ ေကာက္ဆုပ္ကိုင္၍ လက္ တစ္ဖက္တြင္ ဆီမီးတိုင္ကိုကိုင္ကာ ေလွစီးေနေသာ မိန္းမငယ္သဏၭန္ရွိသည့္ ၾကယ္စုေတာက္ပသည့္အ တြက္ ဤလကို “ကညာရာသီ” သုိ႔မဟုတ္ “ကန္ရာသီ”ဟု ေခၚဆိုၾကျခင္းျဖစ္သည္။
ေတာ္သလင္းတြင္ ေကာင္းကင္၌
“ျပဳပၸဘျဒပိုဒ္” နကၡတ္သည္ ေငြလ၀န္းႏွင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္မြန္းတည့္၏။ ရာသီပန္းမ်ာ ယင္းမာပန္း ႏွင့္ အင္ၾကင္းပန္းတုိ႔ျဖစ္သည္။ လ၏ရာသီသဘင္ပဲြေတာ္မွာ ပန္းလုသဘင္ႏွင့္ သစ္ဆင္းသဘင္ တုိ႔ျဖစ္ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆည္သည္ရြာစား ဦးေအာင္ႀကီး၏ လူးတားတြင္ “သာစြေလ၊ ျမစ္ေရကမ္းျပည့္၊ ထန္းလည္းမွည့္၍၊ စည့္စည့္ မိုးလ၊ ဘျဒႏွင့္ ျပည့္ပအညီ၊ ကန္ရာသီဟု၊ အာနီျမခိုင္၊ ယင္းမာလိႈင္က၊ ေမႊးႀကိဳင္နဲရႊင္း၊ ေတာ္သလင္းကား၊ ျမစ္တြင္းရတု၊ ပန္းလုသဘင္၊သစ္ဆင္းယင္းလ်က္”ဟု ဖဲြ႕ဆိုထားသည္။
ေတာ္သလင္းလ၏ သဘာ၀အေျခအေနႏွင့္ ယင္းမာပန္းနံ႔ ေမႊးပံုေလးကိုနန္းတြင္းသူ မယ္ေခြက ခ်စ္ဖြယ္ေကာင္းေအာင္ ေရးခဲ့ပံုမွာ “မင္းလြင္ငယ္မွာတလွည့္၊ မသာစႏိုးစိတ္လက္ကယ္ညိွဳးေအာင္၊ မိုးတ လွည့္ႏွင့္ အိုဘယ့္ရာသီ၊ လည္ေျပာင္လည္လႈပ္၊ ပဲေတာင္းျပဳတ္ႏွင့္ ဗုတ္ဇီ၀ဇိုး၊ ေတာင္တံရိုးက။ ခ်စ္ႀကိဳက္ မပ်က္၊ လည္ခ်င္းယွက္လို႔၊ ၀တ္ရက္ကယ္ခ်ီသည္၊
ေ၀သီသီပင္ျမင့္နန္းက၊ ပန္းယင္းမာေမႊး” ဟူ၍ ဖဲြ႕ဆိုခဲ့ သည္။ ေလွၿပိဳင္ပဲြေတာ္ကို ပန္းလုသဘင္၊ ေရပဲြသဘင္၊ ျမစ္ယံပဲြစသည္ျဖင့္ အမည္အမ်ဳိးမ်ဳိးေခၚၾကသည္။ ၄င္းပဲြသဘင္ကို ျမန္မာမင္းမ်ား အလြန္ႏ်စ္သက္ေတာ္မူၾကသျဖင့္ ေလွေတာ္မွဴးႀကီးမ်ား ၾကပ္မတ္ေစလ်က္
ဘုရင္မင္းျမတ္က ခ်ီးျမွင့္ေျမွာက္စားေတာ္မူသည္။ ေတာ္သလင္းလ ေလွသဘင္ပဲြတြင္ ပါ၀င္ေသာေလွအမ်ဳိး အစားမ်ားမွာ ေလွာ္ကားေလွေတာ္ႀကီး၊ ေလွာ္ကားေတာ္၊ ခတ္ေလွေတာ္၊ ေလာင္းေတာ္၊ ရဲလွတို႔ပါ၀င္သည္။
ေလွႏွင့္ပတ္သက္၍ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈနယ္ပယ္တြင္ ေလွေတာ္သံ၊ ေလွႀကီးခ်င္း၊ ေလွေတာ္ဘဲြ႕၊ ေလွတာစဥ္၊ ေဖာင္ငယ္ႀကိဳး၊ ေဖာင္လားႀကိဳး၊ ေဖာင္ဆိုက္ႀကိဳး၊ နဒီေမာ္ျပင္ႀကိဳး၊ ဘတ္ေရး ၃၇မင္း၊ လူးတားကဗ်ာ၊ေလွေမတၲာစာစသည္႔ ေလွႏွင့္ပတ္သက္ေသာ လကာၤ၊ကဗ်ာ၊ေတးဂီတ၊ အတီးအမႈတ္၊ စကားပံုမ်ားမွာ ျမန္မာ့ရိုးရာ အမ်ဳိးသားအေမြအႏွစ္မ်ားဟု ေခၚဆိုရမည္။ ေလွၿပိဳင္ပဲြႏွင့္ပတ္သက္၍ ရွင္မဟာရ႒သာရက “ဦးထုပ္ကား ေရႊ၊ ေငြကား လက္ၾကပ္၊ နီလွပ္၀တ္စား၊ ေလွေတာ္သားတို႔၊ ေရႊျပားရိုးရဲ၊ ျခဴးရဲတက္ေလွ၊ ခ်လည္းတစ္ညီ၊ ခ်ီလည္းတသြယ္၊ ခ်ယ္လည္းညီေမာင္၊ ဟန္ေရးေဆာင္၍” ဟုဖဲြ႕ဆိုခဲ့သည္။ ပန္းလုသဘင္ဟူသည္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈတြင္ ပန္းသည္ေအာင္ျမင္ျခင္း အထိမ္းအမွတ္ျဖစ္၍ ေလွၿပိဳင္ပဲြတြင္သာမက အျခားမည္သည့္ၿပိဳင္ပဲြ၌မဆို အႏိုင္ရ၍ ေအာင္ျမင္ျခင္းကို ပန္း၀င္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု
ယူဆၾကသည္။
ပန္းတိုင္ေရာက္သည္ဟု
ဆိုၾကသည္။
ေလွၿပိဳင္ပဲြတြင္
အၿပိဳင္ အဆိုင္ ေလွာ္ခတ္လာၾကၿပီး ပထမေလွသည္ ပန္းဆြယ္ပဲြကို ၀င္ရသည့္ ပန္းဆြတ္ႏိုင္သူျဖစ္၍ အႏိုင္ေပး သည္။
သစ္ဆင္းပဲြဟုသည့္ ပဲြေတာ္အား မီလုိက္ဖူးသူ၊ ျမင္လိုက္ဖူးသူပင္မရွိေတာ့ေသာ ပဲြေတာ္မွာ သတိရ ဖြယ္ျဖစ္သည္။ ကုသပ်ဳိ႕၃၁တြင္ ပါရွိသည္ကား “ေလွၿပိဳင္ပဲြလည္း၊ ၀ဲဲွ၀ဲွပုဆိုးနီစြာစိုးလ်က္၊ ပိုက္ႀကိ္ဳးခင္းက်င္း၊ ခုန္ကဆင္းသား၊ မင္းလည္ထြက္ရႈ၊ ရဲစုမ်ားျဖင့္၊ တုိင္ေလးစင္ႏွင့္ သဘင္သစ္ဆင္း၊ စားပဲြက်င္း” ဟူ၍ျဖစ္ သည္။ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး၏ ပိဋကတ္စာေတာ္ျပန္ဆရာႀကီး ဦးဖားကမူ ေဖာ္ျပပါအတိုင္း ေလးတိုင္စင္ ေပၚမွ လူကိုယ္တိုင္ခုန္ခ်လိုက္ေသာ လျဖစ္ေသာေၾကာင့္ သစ္ဆင္းလဟုေခၚတြင္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပ ထားသည္။ ပုဂံ၀န္ေထာက္မင္းဦးတင္၏ မွတ္တမ္းတြင္လည္း ဦးဖား၏အယူမွန္ကန္ေၾကာင္း လူကိုယ္တိုင္ လည္း သစ္ဆင္းေနပံုေတြ႕ရွိရေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားရာ ထိုလကို ေလးတုိင္စင္ေပၚမွ လူကိုယ္တိုင္ခုန္ခ်ေသာ ေၾကာင့္ သစ္ဆင္းလဟုေခၚေၾကာင္း ေသခ်ာစြာမွတ္သားအပ္ေပေတာ့၏ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။
ေတာင္သူလယ္သမားတုိ႔၏ အယူမွာ ခုန္ခ်သူ ပက္လက္က်လွ်င္ မိုးမေကာင္း၊ ေမွာက္လ်က္က် လွ်င္ မိုးေကာင္းမည္ဟူ၍ နိမိတ္ဖတ္ၾကသည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ တစ္ဆယ့္ႏွစ္လရာသီဖဲြ႕စာမ်ားႏွင့္ တစ္ဆယ့္ႏွစ္လရာသီပဲြေတာ္မ်ား၌ သစ္ဆင္းသဘင္အေၾကာင္းပါမလာေတာ့ေခ်။ ျပည္သူမ်ားက ေခတ္မီ လာကာ ယုတိၱမဲ့ေသာ အယူအဆမ်ားကို မယံုၾကည္ေတာ့သည့္ သေဘာလည္းျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ယူဆရ သည္။ သို႔မဟုတ္ သစ္ဆင္းရိုးရာကို ဦးစီးေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိသူ၊ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သူ တိမ္ေကာသြားေသာ ေၾကာင့္လည္းျဖစ္ႏိုင္သည္။
ေတာ္သလင္းလ၏ ပဲြေတာ္ႏွစ္ခုအနက္ ေလွပဲြသဘင္မွ အတန္အသင့္က်န္ရွိေသးေသာ္လည္း သစ္ဆင္းသဘင္မွာမူ ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ၿပီဟုဆိုရေပမည္။ ထိုသစ္ဆင္းပဲြဆိုသည္မွာ ဧရာ၀တီျမစ္၊ ေရႊဘို၊ ေက်ာက္ေျမာင္းျမစ္အတြင္း သစ္ေဖာင္းမ်ားေပၚတြင္ တဲအိမ္္ကေလးမ်ား မီးခိုးတလူလူႏွင့္
ထမင္းခ်က္စား
ေနေသာ သစ္ေဖာင္သမ်ားကိုၾကည့္လ်က္ ကၽြန္မသတိတရ အမွတ္ရဆဲရွိေနသည္မွာ သစ္ဆင္းပဲြေတာ္ပင္ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ က်မ္းအဆူဆူသည္ ေခ်ဖ်က္လိုက္ၿပီးတကား ဤေခတ္တြင္ ေခတ္ႏွင့္ေလ်ာ္ညီစြာ သီးႏွံ အထြက္တိုးတာ၀န္ေပးအပ္ပဲြ၊ စုေပါင္းေကာက္စိုက္ပဲြ၊ ေကာက္စိုက္ၿပိဳင္ပဲြမ်ားက သစ္ဆင္းပဲြအစား ေနရာယူ လာေခ်ၿပီ။ ။
